TRAVMA SONRASI STRES BOZUKLUĞU (Örselenme Sonrası Gerginlik)
DSM 5 Tanı Kriterleri:
Not: Aşağıdaki tanı ölçütleri yetişkinler, gençler ve altı yaşından büyük çocuklar içindir:
A. Aşağıdaki yollardan biriyle ya da birden çoğuyla gerçek ya da göz korkutucu bir biçimde ölümle ağır yaralanmayla karşılaşmış ya da cinsel saldırıya uğramış olma:
1. Doğrudan örseleyici olayı yaşama
2. Başkalarının başına gelen olayları doğrudan görme
3. Bir aile yakınının ya da yakın bir arkadaşını başına örseleyici bir olay geldiğini öğrenme. Aile bireyinin ya da arkadaşının gerçek ölümü ya da ölüm olasılığı kaba güçle ya da kaza sonucu olmalıdır.
4. Örseleyici olay(ların) sevimsiz ayrıntılarıyla, yineleyici bir biçimde ya da aşırı bir düzeyde karşı karşıya kalma (örn. İnsan kalıntılarını toplayan ilk kişiler, çocuk sömürüsünün ayrıntılarıyla yeniden karşılaşan polis memurları).
Not: böyle bir karşı karşıya gelme işle ilgili olmadıkça, elektronik yayın ortamları, televizyon gibi görseller aracılığıyla olmuşsa A4 tanı ölçütü uygulanmaz.
B. Örseleyici olay(lardan) sonra başlayan, örseleyici olaya ilişkin, istem dışı gelen aşağıdaki belirtilerin birinin ya da daha çoğunun varlığı:
1. Örseleyici olay(ların) yineleyici, istemsiz ve istem dışı gelen sıkıntı veren anıları. Not: altı yaşından büyük çocuklarda bu olayla ilişkili oyunlar ortaya çıkabilir.
2. içeriği ve/ya da duygulanımı örseleyici olay(lar)la ilişkili, yineleyici sıkıntı veren düşler. Not: çocuklar içeriği belirsiz düşler görebilirler.
3. Kişinin örseleyici olay(lar) yeniden oluyormuş gibi hissettiği ya da davrandığı çözülme (dissosiyasyon) tepkileri Not: Çocuklar, oyun sırasında, örselenmeyle ilgili yeniden canlandırma yapabilirler.
4. Örseleyici olay(lar)ı simgeleyen ya da çağrıştıran iç ya da dış uyaranlarla karşılaşınca yoğun ya da uzun süreli bir ruhsal sıkıntı yaşama.
5. Örseleyici olay(lar)ı simgeleyen ya da çağrıştıran iç ya da dış uyaranlara karşı fizyolojiyle ilgili belirgin tepkiler gösterme.
C. Aşağıdakilerden birinin ya da her ikisinin birlikte olmasıyla belirli, örseleyici olaylardan sonra ortaya çıkan örseleyici olaya ilişkin uyaranlardan sürekli kaçınma.
1. Örseleyici olaylarla yakından ilişkili , sıkıntı veren anılar, düşünceler ya da duygulardan uzak durma çabaları
2. Örseleyici olaylarla yakından ilişkili , sıkıntı veren anılar, düşünceler ya da duyguları uyandıran dış anımsatıcılardan kaçınma ya da uzak durma
D. Aşağıdakilerden ikisinin ya da daha çoğunun olmasıyla belirli, örseleyici olayların çıkmasından sonra başlayan ya da kötüleşen, örseleyici olaylara ilişkin bilişlerde ve duygudurumda olumsuz değişiklikler:
1. Örseleyici olay(lar)ın önemli bir bölümünü anımsayamama
2. Kendisi başkaları ya da dünya ile ilgili olarak sürekli ve abartılı olumsuz inanışlar ya da beklentiler
3. Örseliyici olay(lar)ın nedenleri ve sonuçlarıyla ilgili olarak, kişinin kendisini ya da başkalarını suçlamasına yol açan, süreklilik gösteren, çarpık bilişler
4. Süreklilik gösteren olumsuz duygusal durum (örn. Korku, dehşet, öfke, suçluluk ya da utanç)
5. Önemli etkinliklere karşı duyulan ilgide ya da katılımda belirgin azalma
6. Başkalarından kopma ya da başkalarına yabancılaşma duyguları
7. Sürekli bir biçimde olumlu duygular yaşayamama (örn. Mutluluğu, doyumu ya da sevgi duygularını yaşayamama).
E. Aşağıdakilerden ikisi ya da daha çoğuyla belirli örseleyici olayların ortaya çıkmasıyla başlayan ya da kötüleşen örseleyici olaylarla ilintili uyarılma ve tepki gösterme biçiminde değişiklikler olması:
1. insanlara ya da nesnelere karşı sözel ya da sözel olmayan saldırganlıkla dışa vurulan, kızgın davranışlar ve öfke patlamalar]
2. Sakınmaksızın davranma ya da kendine zarar veren davranışlarda bulunma
3. Her an tetikte olma
4. Abartılı irkilme tepkisi gösterme
5. Odaklanma güçlükleri
6. Uyku bozukluğu
F. Bu bozukluğun süresi (B,C,D,E) bir aydan daha uzundur.
G. Bu bozukluğun belirtileri bir maddenin ya da başka bir sağlık durumunu fizyolojiyle ilgili etkilerine bağlanamaz.
H. Bu bozukluk başka bir ruhsal bozukluğun belirtileriyle daha iyi açıklanamaz.
